Urgent! Terapi Kemoterapi Kanser Anda Segera (4 Faktor)
- Urgent! Terapi Kemoterapi Kanser Anda Segera (4 Faktor)
- Pengenalan
- Mengapa Kemoterapi Digunakan
- Bagaimana Kemoterapi Dilaksanakan
- Kesan Sampingan
- Menangguhkan Rawatan ?
- Apa Yang Berlaku Semasa Kemoterapi
- Jenis Kemoterapi
- Perkara Yang Perlu Dipertimbangkan
- Kesan Sampingan
- Bila Perlu Mendapatkan Nasihat Perubatan Segera
- Bila Perlu Hubungi Talian Kecemasan Segera
- Kemurungan
- Menolak / Menarik Balik Rawatan
Pengenalan
Ia membunuh sel-sel kanser dengan merosakkannya untuk tidak membolehkan ia membiak dan merebak.
Kemoterapi adalah sejenis rawatan kanser, dengan ubat yang digunakan untuk membunuh sel kanser.
Mengapa Kemoterapi Digunakan
Kemoterapi digunakan jika kanser telah merebak atau jika terdapat risiko ia akan merebak. Matlamat utama rawatan mungkin untuk:
1. Menyembuhkan Kanser
1. Cuba menyembuhkan kanser sepenuhnya – Ini dikenali sebagai kemoterapi kuratif.
2. Membantu Rawatan Kanser
2. Membantu menjadikan rawatan lain lebih berkesan – Contohnya, kemoterapi boleh digabungkan dengan radioterapi (di mana sinaran-x digunakan untuk membunuh sel-sel kanser), atau ia boleh digunakan sebelum pembedahan.
3. Mengurangkan Risiko Kanser Kedua
3. Mengurangkan risiko kanser kembali selepas radioterapi atau pembedahan
4. Melegakan Simptom
4. Melegakan simptom – Sebagai Penawar mungkin tidak mungkin untuk kanser peringkat lanjut, tetapi kemoterapi boleh digunakan untuk melegakan simptom dan memperlahankannya; ini dikenali sebagai kemoterapi paliatif
Jarang sekali namun terdapat beberapa kes yang menggunakan kaedah kemoterapi untuk merawat keadaan bukan kanser. Sebagai contoh, dos yang rendah telah digunakan untuk merawat lupus dan rheumatoid arthritis.
Bagaimana Kemoterapi Dilaksanakan
Terdapat pelbagai jenis ubat kemoterapi, tetapi semuanya berfungsi dengan cara yang sama. Bergantung pada jenis kanser yang anda alami, anda mungkin dirawat dengan satu ubat (monoterapi) atau dengan gabungan ubat (terapi gabungan).
Terdapat beberapa cara di mana ubat kemoterapi boleh diberikan, termasuk tablet dan suntikan terus ke dalam vena.
Pasukan yang menjaga anda akan membantu menghasilkan pelan rawatan khusus untuk keadaan anda.
Kesan Sampingan
Walaupun kemoterapi selalunya berkesan untuk merawat kanser atau melegakan simptomnya, ia menyebabkan kesan sampingan.
Ubat-ubatan yang digunakan dalam kemoterapi tidak dapat membezakan antara sel-sel kanser yang berkembang pesat dan jenis sel-sel lain yang berkembang pesat, seperti sel darah, sel kulit dan sel-sel di dalam perut.
Ini bermakna kebanyakan ubat kemoterapi mempunyai kesan toksik pada sel-sel badan, menyebabkan masalah termasuk:
1. Berasa letih dan lemah sepanjang masa.
2. Berasa dan sakit.
3. Keguguran rambut.
Sesetengah individu hanya mempunyai kesan sampingan yang minimum, tetapi bagi kebanyakan individu, kursus kemoterapi boleh menjadi tidak menyenangkan dan menjengkelkan.
Hidup dengan kesan sampingan kemoterapi boleh menjadisatu cabaran. Walau bagaimanapun, adalah penting untuk menyedari bahawa kebanyakannya, jika tidak semua, kesan sampingan akan hilang sebaik sahaja rawatan selesai.
Tiada kesan sampingar yang risiko kepada individu lain untu dijangkiti, termasuk kanak-kanak dan wanita hamil, jika mereka berhubung rapat dengan seseorang yang menjalani kemoterapi sekalipun.
Siapa yang boleh menggunakannya
Memandangkan kemoterapi ialah rawatan yang berpotensi menyelamatkan nyawa, ia biasanya disyorkan untuk kebanyakan individu yang menghidap kanser, walaupun mereka dalam keadaan kesihatan yang teruk dan kemungkinan rawatan itu akan menyebabkan mereka berasa lebih teruk.
Menangguhkan Rawatan ?
Menangguhkan rawatan, atau dalam beberapa kes tidak menjalani kemoterapi, mungkin disyorkan jika anda:
1. Berada Dalam 3 Bulan Pertama Kehamilan
Menjalankan kemoterapi pada masa ini memberikan risiko yang sangat tinggi untuk menyebabkan kelahiran menjadi tidak sempurna.
2. Mempunyai Tahap Sel Darah Yang Rendah
Kemoterapi boleh menurunkan lagi bilangan sel darah anda, jadi ia boleh menyebabkan anda berasa sangat sakit dan terdedah kepada jangkitan (ubat dan kadangkala pemindahan darah mungkin diperlukan untuk meningkatkan jumlah sel darah anda).
3. Mempunyai Penyakit Buah Pinggang / Hati Yang Kritikal
Kebanyakan ubat kemoterapi diproses oleh hati dan buah pinggang anda, jadi ini boleh memberi kesan yang sangat berbahaya jika hati dan buah pinggang anda sudah rosak.
4. Pernah Menjalani Pembedahan / Luka Baru-baru Ini
Kemoterapi boleh mengganggu keupayaan tubuh untuk menyembuhkan luka, jadi biasanya disyorkan agar luka sembuh sebelum rawatan dimulakan.
5. Mempunyai Jangkitan Berterusan
Kemoterapi boleh menjadikan anda lebih terdedah kepada kesan jangkitan, meningkatkan risiko anda mengalami komplikasi serius.
Apa Yang Berlaku Semasa Kemoterapi
Kemoterapi boleh dijalankan dalam pelbagai cara, bergantung pada keadaan khusus anda.
1. Doktor Yang Merawat Anda
Banyak hospital menggunakan pasukan pelbagai disiplin Medical Deployment Team (MDT), yang terdiri daripada beberapa pakar yang bekerjasama untuk memberikan rawatan kemoterapi. Ini mungkin termasuk:
a. Pakar Onkologi Perubatan – Pakar dalam rawatan kanser bukan pembedahan menggunakan teknik seperti radioterapi dan kemoterapi.
b. Ahli Patologi – Pakar dalam tisu berpenyakit.
c. Pakar Hematologi – Pakar darah.
d. Ahli Psikologi – Yang boleh memberikan sokongan dan nasihat tentang kesan psikologi dan emosi kemoterapi.
e. Pakar Jururawat Klinikal atau Clinical Nurse Specialist (CNS) – Yang akan menawarkan sokongan sepanjang rawatan anda.
Anda juga yang mungkin perlu menugaskan CNS yang boleh anda hubungi pada bila-bila masa semasa rawatan anda.
Memutuskan rawatan yang boleh mengelirukan yang terbaik untuk anda . Doktor yang merawat anda akan mengesyorkan apa yang mereka fikir adalah pilihan rawatan terbaik, tetapi keputusan muktamad adalah milik anda.
Sebelum pergi ke hospital untuk membincangkan pilihan rawatan anda, anda mungkin mendapati ia berguna untuk menulis senarai soalan untuk ditanyakan kepada doktor yang merawat anda.
Sebagai contoh, anda mungkin ingin mengetahui:
2. Anda Mungkin Ingin Mengetahui:
a. Apakah tujuan kemoterapi anda – Contohnya, sama ada ia digunakan untuk menyembuhkan kanser anda, melegakan simptom anda atau menjadikan rawatan lain lebih berkesan
b. Apakah kesan sampingan yang mungkin anda alami dan sama ada apa-apa boleh dilakukan untuk mencegah atau melegakannya
c. Sejauh mana rawatan ini berkemungkinan berkesan untuk menyembuhkan kanser anda, atau sekurang-kurangnya memperlahankannya
d. Samada sebarang rawatan alternatif boleh digunakan dan bukannya kemoterapi
3. Ujian Sebelum Keoterapi Dimulakan
Sebelum kemoterapi dimulakan, anda mungkin memerlukan ujian untuk menilai kesihatan anda bagi memastikan anda boleh menghadapi sebarang kesan sampingan. Ujian juga boleh dijalankan semasa rawatan untuk memantau kemajuan anda.
Ujian yang anda perlukan bergantung pada jenis kanser yang anda alami.
Ujian Darah
Dalam kebanyakan kes, ujian darah dijalankan untuk menilai kesihatan hati dan buah pinggang anda. Ini penting, kerana ubat kemoterapi akan dipecahkan dalam hati dan buah pinggang anda. Ubat ini boleh membahayakan hati, jadi ia mungkin tidak sesuai untuk anda jika anda mengalami kerosakan hati atau buah pinggang.
Anda juga memerlukan kiraan darah untuk mengukur bilangan sel darah yang anda ada.
Jika anda mempunyai kiraan darah rendah, rawatan mungkin ditangguhkan sehingga kiraan darah anda kembali normal. Ini kerana rawatan ini mengurangkan bilangan sel dalam darah anda. Dalam sesetengah kes, pemindahan darah mungkin diperlukan.
Ujian darah biasa juga boleh dijalankan semasa rawatan anda untuk memantau hati, buah pinggang dan kiraan darah anda.
Imbasan
Imbasan boleh membantu mengenal pasti bentuk rawatan terbaik dan menyediakan titik rujukan, supaya kemajuan anda boleh disemak semasa rawatan.
Beberapa imbasan berbeza boleh digunakan, termasuk:
1. X-ray
2. Imbasan Tomografi Berkomputer (Computer Tomography – CT).
3. Imbasan Pengimejan Resonans Magnetik (Magetic Resonance Imaging – MRI).
Pelan rawatan anda
Anda memerlukan kemoterapi biasa dalam tempoh masa yang ditetapkan untuk berkesan.
Doktor yang merawat akan merangka pelan rawatan yang memperincikan berapa banyak sesi yang anda perlukan, berapa lama kursus itu akan berlangsung, dan berapa banyak masa yang perlu berlalu antara setiap sesi. Ia adalah perkara biasa untuk ada rehat selepas setiap sesi, bagi membolehkan badan anda pulih.
Pelan rawatan dikenali sebagai protokol kemoterapi, yang berbeza-beza bergantung pada jenis kanser yang anda alami dan tahap lanjutnya.
Jenis Kemoterapi
Kemoterapi biasanya diberikan dalam salah satu daripada dua cara:
1. Sebagai tablet (oral).
2. Disuntik terus ke dalam vena (intravena).
Walau bagaimanapun, ubat kemoterapi juga boleh diberikan dengan cara lain. Ia boleh disuntik ke dalam tulang belakang (kemoterapi intratekal) dan ia boleh datang sebagai krim yang disapu terus pada kulit.
Jenis rawatan yang digunakan bergantung pada jenis kanser yang anda alami dan tahap lanjutnya.
1. Oral
Jika anda berada dalam keadaan sihat, anda mungkin boleh mengambil tablet anda di rumah. Walau bagaimanapun, anda masih perlu pergi ke hospital untuk pemeriksaan biasa.
Adalah penting bahawa anda hanya mengambil tablet anda pada hari yang dinyatakan dalam protokol kemoterapi anda. Jika anda terlupa mengambil tablet, hubungi doktor yang merawat anda untuk mendapatkan nasihat. Anda juga harus menghubungi doktor yang merawat anda jika anda sakit sejurus selepas mengambil tablet.
2. Intravena
Ubat kemoterapi dilepaskan perlahan-lahan ke dalam vena dalam jangka masa tertentu. Masa yang diambil untuk memberikan satu dos boleh berkisar antara beberapa jam hingga beberapa hari.
Sesetengah individu memerlukan dos rendah ubat kemoterapi yang berterusan selama beberapa minggu atau bulan. Jika ini berlaku, anda mungkin diberikan pam mudah alih kecil yang boleh anda bawa pulang bersama anda.
Kemoterapi intravena boleh diberikan dalam beberapa cara. Anda mungkin mendapat pilihan, walaupun ini tidak selalu mungkin.
3. Kanula
Kanula ialah tiub kecil yang diletakkan ke dalam vena di belakang tangan atau lengan bawah anda. Ubat kemoterapi disuntik perlahan-lahan melalui tiub ke dalam urat anda. Sebaik sahaja dos ubat telah dihantar merah, tiub boleh dikeluarkan.
4. Central Line
Central Line, juga dikenali sebagai skin-tunnelled catheter, ialah tiub halus yang dimasukkan ke dalam dada anda dan disambungkan ke salah satu urat berhampiran jantung anda. Tiub boleh dibiarkan di tempatnya selama beberapa minggu atau bulan, supaya anda tidak perlu melakukan suntikan berulang. Ia juga boleh digunakan untuk menjalankan ujian darah.
5. Peripherally Inserted Central Catheter
Peripherally Inserted Central Catheter (PICC) adalah serupa dengan garis tengah, kecuali tiub disambungkan ke lengan anda dan bukannya dada anda.
6. Implanted Port
Port yang diimplan ialah ruang getah yang dimasukkan melalui pembedahan di bawah kulit anda. Ia disambungkan ke vena dengan tiub plastik lembut. Ubat kemoterapi diberikan menggunakan jarum khas yang diletakkan melalui kulit ke dalam ruang. Pelabuhan disimpan di tempatnya sepanjang tempoh rawatan.
Perkara Yang Perlu Dipertimbangkan
Semasa rawatan kemoterapi, terdapat beberapa perkara penting yang perlu anda ingat.
1. Ubat Lain
Semak dengan doktor yang merawat anda sebelum anda mengambil apa-apa ubat lain, termasuk ubat tanpa kaunter dan ubat herba. Ubat lain boleh bertindak balas secara tidak menentu dengan ubat kemoterapi anda.
2. Kehamilan
Anda harus mengelak daripada hamil semasa menjalani kemoterapi. Ini kerana banyak ubat yang digunakan boleh menyebabkan kecacatan kelahiran.
Anda perlu menggunakan kaedah penghalang kontraseptif, seperti kondom, semasa menjalani rawatan ini dan sekurang-kurangnya 6 bulan selepas rawatan anda selesai.
Hubungi doktor yang merawat anda dengan segera jika anda fikir anda mungkin hamil semasa menjalani rawatan.
Kesan Sampingan
Kemoterapi biasanya menyebabkan kesan sampingan yang teruk, seperti keguguran rambut, keletihan, loya dan muntah.
Namun, sukar untuk meramalkan dengan tepat kesan sampingan yang akan anda alami semasa menjalani rawatan. Individu yang berbeza bertindak balas terhadap rawatan dengan cara yang berbeza.
Sebilangan kecil individu mempunyai sangat sedikit atau bahkan tiada kesan sampingan.
Banyak kesan sampingan biasa kemoterapi disenaraikan di bawah, walaupun begitu tidak mungkin anda akan mengalami kesemuanya.
Hubungi doktor yang merawat anda untuk membantu anda mengatasi kesan sampingan fizikal dan psikologi.
Bila Perlu Mendapatkan Nasihat Perubatan Segera
Walaupun kesan sampingan kemoterapi boleh menyusahkan, kebanyakannya tidak menimbulkan ancaman serius kepada kesihatan anda.
Walau bagaimanapun, kadangkala, beberapa kesan sampingan boleh menjadi sangat serius. Sebagai contoh, jika anda mengalami kejatuhan kritikal dalam sel darah putih, anda mungkin terdedah kepada jangkitan yang serius.
Individu yang menjalani rawatan ini untuk kanser sel darah atau sumsum tulang paling berisiko mendapat jangkitan serius. Ini kerana kanser jenis ini sudah pun menyebabkan pengurangan bilangan sel darah putih.
Gejala masalah serius termasuk:
a. Suhu tinggi 38C (100.4F) atau lebih tinggi
b. Menggigil
c. Kesukaran bernafas
d. Sakit dada
e. Simptom seperti selesema – seperti sakit otot dan sakit
f. Gusi atau hidung berdarah
g. Pendarahan dari bahagian lain badan yang tidak berhenti selepas melakukan tekanan selama 10 minit
h. Ulser mulut yang menghalang anda makan atau minum
i. Muntah yang berterusan, walaupun mengambil ubat anti-penyakit
j. Empat atau lebih buang air besar sehari, atau cirit-birit
Bila Perlu Hubungi Talian Kecemasan Segera
Hubungi doktor yang merawat anda dengan segera jika anda mempunyai sebarang gejala ini. Kebiasannya, doktor yang merawat akan memberi anda kad dengan nombor telefon kecemasan 24 jam.
Hubungi perkhidmatan talian kecemasan jika anda tidak mempunyai kad atau anda tidak menemuinya.
1. Keletihan
Keletihan atau keletihan adalah kesan sampingan biasa kemoterapi. Hampir setiap individu yang menjalani rawatan ini akan mengalami keletihan. Anda mungkin berasa letih secara amnya atau anda mungkin mudah letih selepas melakukan tugas harian yang biasa.
Semasa menjalani rawatan, adalah penting untuk banyak berehat. Jangan jalankan tugas atau aktiviti yang anda tidak rasa.
Senaman ringan, seperti berjalan atau yoga, boleh meningkatkan tahap tenaga anda, tetapi berhati-hati supaya tidak terlampau memaksa diri anda.
Jika anda bekerja, anda mungkin perlu meminta majikan anda untuk membenarkan anda bekerja sambilan sehingga rawatananda selesai.
Hubungi doktor yang merawat jika anda tiba-tiba lebih letih daripada biasa dan anda juga berasa sesak nafas. Keletihan yang melampau dan sesak nafas boleh menjadi tanda anemia (lihat di bawah).
2. Pening & Muntah
Mual dan muntah adalah kesan sampingan biasa kemoterapi. Keadaan ini menjejaskan kira-kira 50% daripada semua individu yang malalui proses rawatan.
Jika anda mengalami loya dan muntah, anda akan diberi ubat untuk membantu mengawal gejala anda. Ubat jenis ini dikenali sebagai antiemetik.
Anti-emetik boleh diberikan dalam beberapa cara yang berbeza, termasuk:
a. Sebagai tablet atau kapsul – yang sama ada boleh ditelan atau diletakkan di bawah lidah anda untuk larut.
b. Sebagai suntikan atau titisan.
c. Sebagai suppositori – iaitu kapsul yang anda masukkan ke dalam bahagian bawah anda supaya ia boleh larut.
d. Melalui tampalan yang anda letakkan pada kulit anda.
Teruskan mengambil ubat antiemetik anda walaupun anda tidak berasa sakit, kerana ia akan membantu menghentikan gejala anda kembali.
Kesan sampingan anti-emetik termasuk sembelit, senak, masalah tidur (insomnia) dan sakit kepala.
Terdapat beberapa jenis anti-emetik yang berbeza. Hubungi doktor yang merawat anda jika ubat yang anda ambil tidak berfungsi atau jika ia menyebabkan terlalu banyak kesan sampingan yang menyusahkan. Mungkin terdapat anti-emetik alternatif yang lebih berkesan untuk anda.
3. Keguguran Rambut
Keguguran rambut adalah kesan sampingan biasa beberapa jenis kemoterapi. Ia biasanya bermula satu hingga tiga minggu selepas dos rawatan pertama, dan kebanyakan individu mengalami keguguran rambut yang ketara selepas satu hingga dua bulan.
Kulit kepala paling kerap terjejas, walaupun keguguran rambut juga boleh berlaku pada bahagian lain badan anda, termasuk lengan, kaki dan muka anda.
Keguguran rambut boleh menjadi sangat traumatik, terutamanya bagi wanita. Bercakap dengan doktor yang merawat anda jika anda mendapati kehilangan rambut anda sangat sukar untuk dihadapi. Mereka memahami betapa menyusahkannya dan akan dapat memberi sokongan dan kaunseling kepada anda.
Anda juga mungkin mendapati ia berguna untuk membaca lebih lanjut tentang mengatasi keguguran rambut.
Anda boleh memutuskan bahawa anda mahu memakai rambut palsu. Bagi sesetengah individu, rambut palsu sintetik boleh didapati secara percuma di NHS.
Rambut gugur akibat kemoterapi hampir selalu bersifat sementara, dan rambut anda akan mula tumbuh semula sejurus selepas rawatan anda selesai.
Sekitar tiga perempat individu tidak lagi memakai rambut palsu atau menggunakan penutup kepala 6 bulan selepas rawatan rawatan mereka selesai.
Ramai individu mendapati bahawa rambut mereka yang baru tumbuh berbeza daripada sebelumnya. Sebagai contoh, ia mungkin warna yang berbeza atau ia mungkin lebih kerinting atau lebih lurus daripada sebelumnya.
Nota:
Penggunaan Topi Sejuk
Semasa menerima kemoterapi, adalah mungkin untuk mengelakkan keguguran rambut dengan menggunakan topi sejuk. Topi sejuk kelihatan serupa dengan topi keledar basikal dan direka untuk menyejukkan kulit kepala anda semasa anda menerima dos rawatan. Menyejukkan kulit kepala mengurangkan jumlah aliran darah kepadanya, yang mengurangkan jumlah ubat rawatan ini yang mencapainya.
Sama ada anda boleh menggunakan topi sejuk semasa rawatan atau tidak, bergantung pada jenis kanser yang anda alami.
Sebagai contoh, penutup sejuk tidak boleh digunakan jika anda mempunyai:
a. Ppelbagai jenis leukemia – Seperti leukemia limfoblastik akut, iaitu barah sel darah dan terutamanya memberi kesan kepada kanak-kanak
b. Multiple Myeloma – Kanser yang berkembang di dalam sumsum tulang
c. Non-Hodgkin Lymphoma – Kanser yang berkembang di dalam sistem limfa (serangkaian kelenjar dan saluran yang membantu melindungi tubuh daripada jangkitan)
Dengan jenis kanser ini, terdapat kemungkinan besar sel-sel kanser boleh merebak ke tengkorak anda. Oleh itu, ia akan menjadi terlalu berbahaya untuk menyejukkan tengkorak anda.
Topi sejuk berfungsi lebih baik dengan jenis ubat kemoterapi tertentu, dan ia mungkin tidak selalu menghalang keguguran rambut.
4. Peningkatan Risiko Jangkitan
Kemoterapi boleh mengurangkan keupayaan badan anda untuk melawan jangkitan, jadi kursus antibiotik mungkin ditetapkan untuk mengurangkan risiko anda mendapat jangkitan.
Anda juga perlu mengambil langkah berjaga-jaga tambahan untuk melindungi diri anda daripada jangkitan. Sebagai contoh, anda hendaklah:
a. Mempunyai kebersihan diri yang baik – mandi atau mandi setiap hari dan pastikan pakaian, tuala dan linen katil anda dicuci dengan kerap
b. Elakkan sentuhan dengan individu yang dijangkiti – seperti cacar air atau selesema
c. Basuh tangan anda dengan kerap dengan sabun dan air panas – terutamanya selepas pergi ke tandas dan sebelum menyediakan makanan dan makan
d. Berhati-hati untuk tidak memotong atau meragut kulit anda – jika anda melakukannya, bersihkan kawasan tersebut dengan air suam, keringkan dan tutup dengan pembalut steril
Ujian darah biasa sering dijalankan semasa kemoterapi untuk mengenal pasti bila anda paling terdedah kepada jangkitan.
Anda mungkin dinasihatkan untuk mengambil langkah berjaga-jaga tambahan, seperti mengelakkan tempat yang sesak dan menggunakan pengangkutan awam pada waktu sibuk.
5. Anemia
Kemoterapi mengurangkan jumlah sel darah merah. Sel-sel ini membawa oksigen ke seluruh badan. Jika bilangan sel darah merah anda menurun terlalu rendah, badan anda akan kekurangan oksigen dan anda akan mengalami anemia.
Gejala anemia termasuk:
a. Keletihan – anda akan berasa lebih letih daripada tahap keletihan umum yang berkaitan dengan rawatan ini.
b. Kurang tenaga.
c. Sesak nafas (dispnea).
d. Degupan jantung tidak teratur.
Hubungi doktor yang merawat anda secepat mungkin jika anda mengalami sebarang gejala ini.
Anda mungkin perlu menjalani pemindahan darah untuk membantu meningkatkan bilangan sel darah merah. Sebagai alternatif, ubat yang dipanggil erythropoietin (EPO) boleh merangsang pengeluaran sel darah merah.
Adalah penting untuk memasukkan jumlah zat besi yang tinggi dalam diet anda. Ini kerana zat besi membantu sel darah merah membawa lebih banyak oksigen. Makanan yang tinggi kandungan zat besi termasuk:
a. Sayur-sayuran berdaun hijau gelap.
b. Roti yang diperkaya dengan besi.
c. Kekacang.
d. Kacang.
e. Daging.
f. Aprikot.
g. Prun.
h. Kismis.
6. Lebam dan berdarah
Kemoterapi boleh menjadikan anda lebih terdedah kepada pendarahan dan lebam yang berlebihan. Ini boleh menyebabkan:
a. Kulit mudah lebam.
b. Berdarah hidung.
c. Gusi berdarah.
Laporkan mana-mana gejala ini kepada doktor yang merawat anda, kerana anda mungkin memerlukan pemindahan darah untuk meningkatkan kiraan platelet anda.
7. Mucositis
Dalam sesetengah kes, kemoterapi boleh menyebabkan kesakitan dan keradangan lapisan lembut tisu itu melapisi sistem pencernaan dari mulut ke dubur (membran mukus). Ini dikenali sebagai mucositis.
Individu yang menjalani rawatan dos tinggi biasanya mengalami gejala yang lebih teruk.
Gejala mucositis biasanya bermula 7 hingga 10 hari selepas anda memulakan rawatan ini.
Jika anda mengalami mucositis, bahagian dalam mulut anda mungkin berasa sakit, seolah-olah anda telah membakarnya dengan memakan makanan yang sangat panas. Anda mungkin akan mengalami ulser pada lapisan mulut anda dan, dalam beberapa kes, pada lidah anda atau sekitar bibir anda.
Ulser boleh menjadi sangat menyakitkan dan menyukarkan untuk makan, minum dan bercakap. Mereka juga mungkin berdarah dan dijangkiti.
Gejala mucositis akan hilang beberapa minggu selepas kemoterapi anda selesai. Ubat tersedia untuk melegakan gejala.
8. Hilang Selera Makan
Jika anda kehilangan selera makan, penting untuk berusaha untuk makan secara sihat dan minum banyak cecair.
Anda mungkin mendapati makan makanan yang lebih kecil dan lebih kerap lebih baik daripada makan 3 hidangan besar sehari. Cuba menghirup minuman perlahan-lahan melalui penyedut minuman, bukannya meminumnya terus dari gelas.
Jika anda mempunyai masalah makan dan minum yang serius akibat gejala seperti ulser mulut, anda mungkin perlu dimasukkan ke hospital, supaya anda boleh diberi makan dengan tiub suapan.
9. Kulit & Kuku
Sesetengah ubat kemoterapi boleh menyebabkan kulit anda menjadi kering dan sakit, terutamanya pada tangan atau kaki anda. Kuku anda mungkin menjadi rapuh dan lebih mengelupas daripada biasa, dan garis putih mungkin timbul di atasnya.
Semasa rawatan, dan untuk beberapa lama selepas rawatan selesai, kulit anda mungkin menjadi lebih sensitif kepada cahaya matahari, jadi penting untuk melindungi kulit anda daripada matahari.
10. Ingatan dan Tumpuan
Sesetengah individu mempunyai masalah dengan ingatan jangka pendek, tumpuan dan perhatian mereka semasa kemoterapi. Anda mungkin mendapati bahawa tugas rutin mengambil masa lebih lama daripada biasa.
Keadaan ini tidak jelas apabila berlaku, tetapi gejala ini biasanya akan bertambah baik selepas rawatan anda selesai.
11. Masalah Tidur
Masalah tidur adalah kesan sampingan biasa kemoterapi. Mereka dianggap menjejaskan kira-kira 50% daripada semua individu yang dirawat dengan rawatan ini.
Masalah tidur boleh termasuk kesukaran untuk tidur (insomnia), dan bangun pada tengah malam dan tidak dapat tidur semula.
Nasihat berikut boleh membantu meningkatkan tidur anda:
a. Pergi tidur hanya apabila anda mengantuk.
b. Jika anda tidak boleh tidur, tinggalkan bilik tidur dan hanya kembali apabila anda berasa mengantuk.
c. Hanya gunakan bilik tidur anda untuk tidur.
d. Elakkan tidur siang pada waktu siang; jika ini tidak mungkin, cuba hadkan tidur siang anda kepada kira-kira setengah jam.
e. Elakkan mengambil kafein, sekurang-kurangnya 6 jam sebelum anda bercadang untuk tidur.
Hubungi penjagaan anda jika nasihat ini tidak berkesan, kerana anda mungkin memerlukan rawatan tambahan. Satu jenis terapi yang dipanggil terapi tingkah laku kognitif (CBT) telah terbukti berkesan dalam merawat insomnia yang berkaitan dengan kemoterapi.
12. Seksualiti dan kesuburan
12. Seksualiti & Kesuburan
Ramai individu mendapati bahawa mereka kehilangan minat terhadap seks semasa kemoterapi. Walau bagaimanapun, ini biasanya sementara dan minat anda terhadap seks akan beransur-ansur kembali pulih selepas rawatan anda selesai.
Sesetengah ubat rawatan ini boleh menghalang wanita untuk hamil dan boleh menghalang lelaki daripada menghasilkan sperma yang sihat. Kehilangan kesuburan biasanya bersifat sementara, walaupun ia boleh kekal dalam beberapa kes.
Jika anda berisiko untuk menjadi mandul kekal, bincangkan perkara ini dengan doktor yang merawat anda sebelum rawatan.
Beberapa pilihan tersedia. Wanita boleh membekukan telur mereka untuk digunakan kemudian dalam IVF (persenyawaan in vitro). Lelaki boleh membekukan sampel sperma mereka, untuk digunakan di kemudian hari untuk inseminasi buatan.
Cirit-birit & Sembelit
Anda mungkin mengalami cirit-birit atau sembelit beberapa hari selepas anda memulakan kemoterapi. Doktor yang merawat anda boleh mengesyorkan ubat yang sesuai untuk membantu mengawal gejala.
Kemurungan
Hidup dengan kesan kemoterapi boleh mengecewakan, memberi tekanan dan traumatik. Adalah perkara biasa untuk anda sentiasa terfikir sama ada rawatan anda akan berjaya atau sebaliknya.
Tekanan dan kebimbangan boleh meningkatkan risiko anda mendapat kemurungan.
Hubungi doktor yang merawat anda jika anda mengalami masalah psikologi dan emosi. Mereka akan dapat mengesyorkan rawatan untuk membantu memperbaiki gejala tekanan, kebimbangan dan kemurungan.
Menyertai kumpulan sokongan untuk individu yang menjalani kemoterapi juga boleh membantu. Bercakap dengan individu lain dalam situasi yang sama selalunya boleh mengurangkan perasaan pengasingan dan tekanan.
Menolak / Menarik Balik Rawatan
Dalam sesetengah keadaan, anda mungkin berfikir bahawa faedah kemoterapi tidak sepadan dengan kualiti hidup yang buruk, disebabkan oleh kesan sampingan.
Sebagai contoh, jika rawatan ini tidak menawarkan harapan untuk sembuh dan hanya boleh memanjangkan hayat anda selama beberapa bulan, anda mungkin merasakan bahawa beberapa bulan tambahan tidak berbaloi untuk menjalani rawatan.
Walau bagaimanapun, jika anda menantikan beberapa peristiwa penting dalam hidup anda seperti kelahiran cucu atau perkahwinan anak lelaki atau perempuan, anda mungkin ingin memanjangkan hayat anda, walau apa pun kos untuk kesejahteraan anda.
Tiada jawapan atau cadangan yang betul tentang bila rawatan ini harus ditolak atau ditarik balik. Doktor yang merawat anda boleh memberi anda nasihat tentang kemungkinan manfaat meneruskan rawatan, tetapi keputusan muktamad adalah milik anda.
Ini jelas merupakan topik yang sangat sensitif yang harus anda bincangkan sepenuhnya dengan doktor, keluarga, rakan dan individu tersayang anda. Anda sentiasa mempunyai hak untuk menolak rawatan tertentu atau meminta rawatan itu dihentikan jika anda rasa ia tidak memberi manfaat kepada anda.
Menghentikan kemoterapi tidak bermakna sebarang gejala yang anda alami tidak akan dirawat. Doktor yang merawat anda masih akan memberikan sokongan dan melegakan kesakitan. Jenis penjagaan ini dikenali sebagai penjagaan paliatif.
Jika fikir bahawa anda tidak mempunyai masa yang lama untuk hidup, anda mungkin disyorkan supaya dimasukkan ke hospice (sekiranya ada di kawasan tempatan anda). Hospice menyediakan penjagaan untuk indvidu dari keadaan di mana penyakit mereka didiagnosis sebagai kanser hingga ke akhir hayat mereka, walau berapa lama pun waktunya.