Penghidap Kanser Di Malaysia – Tahap 1, 2, 3 & 4 (Kritikal)

Pengenalan

Pertumbuhan kanser bermula daripada peringkat sel. Manakala sel itu sendiri pula adalah zarah hidup yang berstruktur dan merupakan unit terkecil dalam organisma hidup seperti manusia yang bergabung dengan sel-sel lain bagi membentuk organ dan tisu dalam badan.

Kebiasaannya, sel akan berpecah kepada beberapa bahagian dalam proses untuk mewujudkan sel-sel baru dengan cara yang sangat terkawal. Ini adalah jawapan sebenar bagaimana badan kita dapat membesar, sembuh dan membaiki sel-sel rosak yang lain.

Kadang-kala, apabila terdapat proses pembinaan sel baru yang berlaku secara tidak sempurna sel akan berada di dalam status error dan menjadi tidak normal (abnormal cell).

Seterusnya, abnormal cell ini akan terus mengulangi proses pembinaan sel baru seperti yang dibincangkan di atas dan membuat lebih banyak sel abnormal. Sel-sel ini kemudiannya akan bergabung dan membentuk ketulan, yang dipanggil tumor.

Walaubagaimanapun tidak semua ketulan akan bertukar menjadi kanser. Ketulan yang bukan kanser (benign) tidak boleh merebak ke bahagian lain dalam badan. Ketulan yang merupakan kanser (malignant) boleh tumbuh menjadi tisu dan merebak  ke seluruh badan.

Setersunya, sel-sel kanser tadi akan berpisah daripada kanser utama dan bergerak melalui darah atau sistem limfa ke bahagian lain di dalam badan. Sel-sel kanser yang merebak dan berkembang menjadi tumor di tempat lain di dalam badan dipanggil kanser sekunder.

Adalah penting untuk doktor yang merawat mengetahui jenis kanser yang dihidapi seseorang. Jenis kanser biasanya adalah berdasarkan bahagian badan anda dan jenis sel tempat kanser mula-mula berkembang.

Tempat yang paling biasa untuk kanser berkembang adalah kulit, paru-paru, payudara, prostat, kolon dan rektum.

3 Jenis Kanser (Sel Utama)

Terdapat 3 jenis sel utama yang berkembang sebagai kanser seperti berikut:

1. Sel Epitelium

Kanser yang berkembang dalam sel jenis ini dipanggil karsinoma; kira-kira 80% hingga 90% kanser adalah jenis ini

2. Sel Darah dan Sistem Limfa

Kanser yang berkembang dalam sel jenis ini dipanggil leukemia dan limfoma; kira-kira 7% daripada kanser adalah jenis ini.

3. Sel Tisu Penghubung

Kanser yang berkembang dalam sel jenis ini dipanggil sarkoma; kira-kira 1% daripada kanser adalah jenis ini. Kanser kadang-kadang boleh berkembang dalam jenis sel lain, tetapi ini jarang berlaku. Tumor otak adalah kanser yang paling biasa dalam kumpulan ini.

Bagaimana kanser dirawat?

Terdapat beberapa jenis rawatan kanser. Gabungan rawatan adalah perkara biasa untuk merawat kanser.

Malahan, pada peringkat awal kebiasannya anda mungkin ditawarkan dengan rawatan yang merupakan hanya sebagai sebahagian daripada percubaan klinikal bagi mengesahkan status sebenar kanser yang telah anda hidapi.

Rawatan Kanser (Utama)

1. Pembedahan

Pembedahan untuk membuang kanser adalah rawatan utama untuk pelbagai jenis kanser

2. Radioterapi

Sinar-X tenaga tinggi digunakan untuk memusnahkan sel-sel kanser

3. Kemoterapi

Menggunakan ubat anti-kanser (sitotoksik) untuk memusnahkan sel-sel kanser

4. Terapi Hormon

Mengurangkan tahap hormon dalam badan atau menyekat hormon daripada sampai kepada sel kanser

5. Terapi Yang Disasarkan

Memusnahkan sel-sel kanser, biasanya dengan mengganggu keupayaan kanser untuk berkembang.

6. Rawatan Sel Stem Atau Sumsum Tulang

Membenarkan dos tinggi rawatan anti-kanser diberikan atau digunakan untuk memberi seseorang itu sistem imun baharu untuk melawan kanser

Anda juga mungkin akan diberikan rawatan sokongan untuk merawat kesan sampingan.

Rawatan Kanser (Sokongan)

1. Rawatan untuk merawat atau mengurangkan risiko jangkitan.

2. Steroid.

3. Pemindahan darah.

4. Rawatan pengukuhan tulang.

Sesetengah individu menggunakan terapi pelengkap, seperti terapi urutan atau relaksasi, serta rawatan perubatan konvensional.

Terapi pelengkap tidak dijanjikan boleh merawat kanser sehingga pulih. Tetapi, sesetengah individu mengamalkannya sebagai pilihan untuk meningkatkan kesihatan fizikal atau emosi mereka atau untuk melegakan simptom atau kesan sampingan.

Sentiasa dapatkan khidmat nasihat daripada doktor yang merawat anda jika terlintas di fikiran anda untuk mendapatkan terapi pelengkap.

Ini adalah memandangkan, walaupun sebahagian besar daripadanya yang selamat digunakan bersama rawatan konvensional, namun sesetengahnya mungkin tidak sesuai untuk situasi anda.

Percubaan klinikal bertujuan menyelidik rawatan baharu untuk melihat sama ada ia lebih berkesan daripada rawatan standard yang sedia ada dipraktiskan.

Ini merangkumi pengujian ubat baharu, menyelidik cara yang berbeza untuk menjalankan pembedahan atau cara memberi rawatan baharu.

Percubaan ini juga bertujuan untuk mencari rawatan yang paling berkesan bagi mengenalpasti kesan sampingan yang paling kurang.

Pembedahan

Pembedahan adalah salah satu rawatan utama untuk kanser dan boleh digunakan untuk banyak sebab. Pembedahan boleh digunakan untuk:

1. Mendiagnosis kanser.

2. Membuang kanser.

3. Mengetahui berapa besar saiz kanser itu dan samada telah merebak ke bahagian lain dalam badan.

4. Mengawal gejala kanser.

5. Memulihkan bahagian badan (contohnya pembinaan semula payudara).

6. Pembedahan boleh menyembuhkan banyak kanser.

Jenis pembedahan yang anda akan lakukan bergantung kepada kanser yang dirawat. Doktor atau jururawat yang merawat anda boleh memberi anda maklumat khusus tentang pembedahan anda.

Radioterapi

Radioterapi menggunakan sinaran bertenaga tinggi untuk merawat penyakit. Ia boleh diberikan secara luaran dan dalaman.

Radioterapi secara luaran menyasarkan sinar-x yang bertenaga tinggi di kawasan yang terjejas.

Radioterapi secara dalaman pula melibatkan bahan radioaktif diletakkan di bahagian dalam badan.

Anda boleh diberikan rawatan radioterapi atas sebab yang berbeza-beza. Doktor yang merawat anda boleh memberikan rawatan radioterapi untuk mencuba dan memusnahkan tumor dan menyembuhkan kanser. Ini dipanggil rawatan kuratif.

Namun, rawatan lain juga boleh diberikan unutk mendapatkan objektif yang sama, seperti pembedahan atau kemoterapi.

Jika kanser tidak dapat disembuhkan, doktor yang merawat anda mungkin memberikan anda radioterapi untuk membantu melegakan simptom yang anda alami sahaja. Ini dipanggil rawatan paliatif (palliative treatment).

Radioterapi berfungsi dengan memusnahkan sel-sel kanser di kawasan yang sedang dirawat. Sel normal juga boleh rosak oleh radioterapi, yang boleh menyebabkan kesan sampingan. Sel-sel kanser tidak boleh memulihkan dirinya sendiri selepas radioterapi, tetapi sel-sel normal biasanya boleh.

Jenis radioterapi yang anda berikan bergantung pada jenis kanser yang anda alami dan situasi individu anda.

Kemoterapi

Kemoterapi menggunakan ubat anti-kanser (cytotoxic) untuk memusnahkan sel-sel kanser. Ubat-ubatan tersebut juga menjejaskan sel-sel yang sihat, menyebabkan kesan sampingan seperti berasa sakit atau peningkatan risiko jangkitan.

Tidak seperti sel kanser, sel-sel ini biasanya memulihkan dirinya sendiri. Kebanyakan kesan sampingan bertambah baik apabila rawatan selesai.

Kemoterapi boleh diberikan sebagai rawatan utama atau selepas rawatan lain untuk mengurangkan risiko kanser kembali. Atau, anda mungkin memerlukannya untuk mengecutkan kanser sebelum pembedahan atau radioterapi. Ia kadangkala digunakan pada masa yang sama dengan radioterapi (kemoradiasi).

Kemoterapi juga diberikan untuk mengawal kanser yang telah merebak dan untuk melegakan simptom.

Kemoterapi yang anda lalui bergantung pada perkara yang berbeza, seperti jenis kanser, risiko ia kembali atau sama ada ia telah merebak. Sesetengah individu menjalani ujian semasa rawatan untuk memeriksa sama ada kanser bertindak balas terhadap kemoterapi atau sebaliknya.

Anda biasanya menjalani kemoterapi melalui suntikan atau drip ke dalam urat, atau dengan kapsul. Kadangkala, ia diberikan dengan cara lain, seperti ke dalam tulang belakang atau ke dalam pundi kencing, bergantung pada jenis kanser.

Terapi Yang Disasarkan

Terapi yang disasarkan (kadangkala dikenali sebagai terapi biologi) boleh digunakan untuk merangsang sistem imun, mengawal pertumbuhan sel kanser atau untuk mengatasi kesan sampingan rawatan.

Terdapat beberapa jenis rawatan yang disasarkan:

1. Antibodi Monoklonal.

2. Perencat Pertumbuhan Kanser.

3. Perencat Angiogenesis.

4. Vaksin-vaksin.

Terapi Hormon

Hormon adalah bahan yang dihasilkan secara semulajadi dalam badan. Mereka bertindak sebagai utusan kimia dan mempengaruhi pertumbuhan dan aktiviti sel. Hormon dihasilkan oleh beberapa organ dan kelenjar yang berbeza, yang bersama-sama dikenali sebagai sistem endokrin.

Terapi hormon berfungsi dengan mengubah pengeluaran atau aktiviti hormon tertentu dalam badan. Terapi ini kebiasaannya digunakan untuk merawat kanser payudara dan kanser prostat. Jenis terapi hormon yang diberikan bergantung kepada jenis kanser yang dirawat.

Terdapat beberapa jenis terapi hormon. Mereka biasanya diberikan sama ada sebagai tablet atau suntikan. Kesan sampingan adalah berbeza-beza dan bergantung kepada ubat individu. Kesan sampingan am termasuklah keletihan, sakit kepala, rasa sakit dan sakit otot atau sendi.

Sel Stem

Sel stem ialah sel darah pada peringkat awal perkembangan penghasilannya. Semua sel darah terhasil daripada sel stem. Sumsum tulang adalah bahan yang berupa seperti span di dalam tulang. Sumsum tulang adalah tempat sel stem dihasilkan.

Terdapat 2 jenis pemindahan sel stem:

1. Rawatan dos tinggi dengan sokongan sel stem.

2. Pemindahan sel stem alogenik (penderma).

Pemindahan menggunakan sel stem (sel darah awal) daripada individu lain (penderma) dipanggil pemindahan sel stem penderma. Istilah perubatan untuk ini ialah pemindahan allogeneic. Ia juga kadangkala dipanggil allograft atau pemindahan sumsum tulang.

Pemindahan sel stem penderma boleh digunakan untuk merawat kanser seperti limfoma, mieloma dan leukemia. Ia juga kadangkala digunakan untuk merawat beberapa penyakit lain pada sumsum tulang atau sistem imun.

Matlamat pemindahan sel stem penderma adalah untuk menggantikan sumsum tulang dan sistem imun anda dengan penderma. Ini akan memberikan anda sumsum tulang yang baru dan sihat, dan sistem imun yang boleh melawan mana-mana sel kanser yang tinggal.

Rawatan Dos Tinggi

Rawatan dos tinggi dengan sokongan sel stem biasanya diberikan selepas rawatan dengan kemoterapi standard dipaktiskan. Ia digunakan untuk memusnahkan mana-mana sel kanser yang tinggal dan boleh meningkatkan peluang untuk menyembuhkan jenis kanser atau leukemia tertentu.

Rawatan dos tinggi dengan sokongan sel stem melibatkan penyimpanan sel stem anda dan mengembalikannya kepada anda selepas rawatan. Ini membolehkan anda mempunyai dos kemoterapi yang lebih tinggi daripada biasa.

Rawatan ini juga dipanggil pemindahan sel stem autologous. Ia digunakan untuk merawat pelbagai jenis kanser dan beberapa jenis leukemia dan limfoma. Ia juga boleh digunakan untuk merawat beberapa keadaan bukan kanser yang jarang berlaku.

Kesan Sampingan

1. Sesak Nafas & Kanser

Jika anda sesak nafas, anda mungkin mengalami pernafasan yang tidak selesa atau laju. Anda mungkin bernafas dengan kursng sempurna (tidak cukup nafas) atau dada anda mungkin terasa sesak. Terdapat beberapa perkara yang boleh menyebabkan sesak nafas akibat daripada kanser. Ini termasuklah:

1. Kanser yang menjejaskan paru-paru

2. Pengumpulan cecair di dalam paru-paru atau perut

3. Tahap rendah sel darah merah

4. Jangkitan dada

5. Otot yang lemah

6. Sakit

7. Darah beku

8. Merokok

9. Kebimbangan

10. Rawatan kanser

Doktor yang merawat anda boleh menerangkan punca sesak nafas anda dan membantu anda mencari rawatan yang paling sesuai. Doktor yang merawat anda mungkin mencadangkan anda menggunakan skala Borg untuk menunjukkan tahap sesak nafas yang and alami pada masa yang berbeza. Skala Borg menggunakan nombor 0 hingga 10, dengan 10 adalah sesak nafas yang paling kritikal. Anda boleh menggunakan rekod ini untuk menyimpan diari sesak nafas anda. Ini boleh membantu anda mengetahui perkara yang memburukkan keadaan supaya anda boleh mengurus aktiviti anda.

Jika anda berasa sedih, tertekan atau terpencil kerana sesak nafas anda, berbincanglah dengan doktor yang merawat anda tentang ubat-ubatan atau kaunseling yang boleh membantu anda.

2. Pemakanan dan Penghadaman

Ramai Individu Mengalami Masalah Pemakanan Semasa Atau Selepas Rawatan Kanser.

Sesetengah masalah pemakanan, seperti kurang selera makan atau penurunan berat badan, mungkin merupakan gejala yang membawa kepada diagnosis anda. Sesetengah masalah pemakanan mungkin disebabkan oleh lokasi kanser dalam badan anda, menyebabkan anda berasa sakit atau penghadaman yang tidak baik. Doktor yang merawat anda mungkin cuba menambah baik pengambilan makanan anda sebelum rawatan dimulakan.

Masalah pemakanan boleh disebabkan oleh beberapa rawatan kanser. Ini boleh bersifat sementara tetapi kadangkala bertahan lebih lama. Jika anda menjalani rawatan pada mulut, tekak, perut atau usus, ia akan mengambil masa untuk kembali kepada corak pemakanan biasa. Rawatan seperti radioterapi di bahagian kepala dan leher boleh menyebabkan mulut kering dan kesukaran menelan. Kemoterapi dan terapi yang disasarkan boleh menyebabkan sakit, cirit-birit atau sembelit, perubahan rasa dan pedih pada mulut anda. Anda juga mungkin berisiko untuk dijangkiti selepas rawatan kanser dan doktor yang merawat anda mungkin mencadangkan untuk mengelakkan daripada mengambil makanan yang menggunakan bakteria berbahaya dalam ramuan.

Tanya doktor atau jururawat pakar yang merawat anda untuk mendapatkan nasihat tentang cara bagaimana anda boleh mengatasi masalah pemakanan. Doktor atau jururawat yang merawat anda boleh merujuk anda kepada pakar diet yang akan menilai keperluan makanan anda dan menasihati anda tentang makanan yang terbaik untuk anda.

2. Perasaan Anda Tentang Masalah Pemakanan

Anda mungkin bimbang bahawa perubahan dalam corak pemakanan anda akan menjejaskan hubungan anda dengan pasangan, keluarga dan rakan anda. Anda mungkin bimbang tentang pendapat individu tentang anda atau tentang penolakan. Anda mungkin berasa sedar diri untuk makan di rumah atau di luar bersama keluarga atau rakan.

Ramai individu mendapati bahawa bercakap dengan seseorang yang rapat dengan mereka membantu. Jika anda merasa sukar untuk bercakap tentang perasaan anda dengan keluarga anda, anda boleh bercakap dengan doktor atau jururawat yang merawat pakar anda.

3. Keletihan Yang Berkaitan Dengan Kanser

Keletihan boleh disebabkan oleh kanser itu sendiri atau kesan sampingan rawatan. Keletihan adalah apabila anda kerap atau sepanjang masa berasa sangat letih atau letih. Sembilan daripada sepuluh individu yang menghidap kanser (90%) mengalami keletihan dan ia memberi kesan kepada semua individu secara berbeza. Bagi sesetengah individu kesannya akan menjadi sangat ringan, bagi yang lain ia boleh menjadi satu gangguan. Anda mungkin berasa cepat letih, dan tidak berasa lebih baik selepas berehat dan tidur. Keletihan boleh menjejaskan semua sudut kehidupan anda. Malah membaca atau menonton televisyen juga boleh menjadikan anda berasa sangat penat. Keadaan seperti ini sememangnya boleh mengecewakan anda.

Cancer Related-Fatigue (CRF) biasanya akan menjadikan anda lebih baik selepas rawatan selesai, tetapi bagi sesetengah individu, ia berterusan selama berbulan-bulan atau bertahun-tahun. Beritahu doktor dan jururawat yang merawat anda tentang keletihan anda dan bagaimana ia mempengaruhi kehidupan anda. Anda mungkin perlu menyimpan rekod di dalam diari keletihan dan mendapati ianya adalah sangat bermanfaat di kemudian hari. Doktor atau jururawat yang merawat anda mungkin boleh memberitahu anda tentang cara anda boleh menguruskan simptom atau merawat puncanya. Salah satu perkara terbaik yang boleh anda lakukan untuk menguruskan keletihan anda ialah kekal aktif secara fizikal.

Apa Yang Menyebabkan Keletihan?

Cancer Related-Fatigue (CRF)  boleh disebabkan oleh banyak perkara. Ini termasuk:

a. Kanser itu sendiri.

b. Ujian dan diagnosis yang sedang anda lalui.

c. Rawatan untuk kanser – Termasuk kemoterapi, radioterapi, terapi hormon, terapi yang disasarkan dan pembedahan (CRF biasanya bertambah baik apabila anda telah selesai rawatan tetapi kadangkala boleh berlarutan dalam jangka masa yang panjang)

d. Tahap rendah sel darah merah dalam darah anda (anemia) akibat kanser atau rawatan kanser anda – Anda mungkin menjalani pemindahan darah untuk membantu meningkatkan bilangan sel darah merah

e. Kesan emosi kanser, seperti kebimbangan atau kemurungan – Ini adalah emosi biasa apabila anda mula-mula didiagnosis dengan kanser, tetapi secara amnya menjadi lebih mudah untuk diuruskan dari masa ke semasa.

f. Kurang selera makan kerana kanser anda atau kesan sampingan rawatan.

g. Gejala yang mungkin disebabkan oleh kanser seperti sakit, sesak nafas atau fluid retention.

4. Keguguran Rambut

Sesetengah rawatan kanser boleh menyebabkan keguguran rambut. Kebiasannya, doktor yang merawat anda akan dapat memaklumkan perkara ini kepada anda. Sesetengah individu mendapati keadaan dan pertumbuhan rambut mereka berubah. Yang lain mendapati rambut mereka gugur sepenuhnya.

Rawatan yang berbeza akan mempengaruhi rambut anda secara berbeza.

Kemoterapi

Kemoterapi boleh menyebabkan rambut anda gugur, tetapi tidak semua ubat kemoterapi menyebabkan rambut anda gugur. Ia biasanya akan berlaku dalam masa 2 hingga 3 minggu selepas memulakan rawatan. Sesetengah ubat kemoterapi boleh menyebabkan rambut selain dari badan anda gugur, seperti rambut muka dan bulu kemaluan. Rambut biasanya tumbuh semula selepas rawatan selesai.

Radioterapi

Radioterapi boleh menyebabkan rambut anda gugur, tetapi hanya di kawasan yang dirawat. Jika anda menjalani radioterapi di kepala anda, anda mungkin akan kehilangan rambut dari kulit kepala anda. Rambut tidak selalu tumbuh semula selepas radioterapi. Doktor yang merawat anda akan bercakap dengan anda tentang perkara ini.

Rawatan Lain

Rawatan kanser lain, seperti terapi hormon atau terapi sasaran (biologi), boleh menyebabkan perubahan pada rambut anda.

Doktor atau jururawat yang merawat anda akan dapat membantu untuk memberikan anda malumat lebih lanjut tentang kaedah rawatan yang boleh menjejaskan rambut atau pertumbuhan rambut anda.

5. Sakit dan Kanser

Kesakitan adalah pengalaman fizikal yang tidak selesa dan tidak menyenangkan. Ia berlaku apabila bahagian badan rosak. Sekitar 5 dalam 10 individu yang menjalani rawatan untuk kanser, 50% daripadanya mengalami sedikit kesakitan.

Bagaimana seseorang merasakan dan mengalami kesakitan adalah bergantung kepada individu. Kesakitan anda mungkin berbeza daripada individu lain yang pernah menjalani rawatan atau jenis kanser yang sama seperti anda. Ingat, mengalami lebih banyak kesakitan tidak semestinya bermakna keadaan kanser telah menjadi lebih kritikal.

Anda mungkin mengalami kesakitan atas beberapa sebab. Rawatan kanser seperti pembedahan, kemoterapi atau radioterapi boleh merosakkan tisu badan dan kadangkala saraf, menyebabkan anda berasa sakit. Ini adalah punca fizikal. Emosi anda juga boleh menjejaskan tahap kesakitan. Sebagai contoh, perasaan kebimbangan atau kemurungan boleh memburukkan lagi kesakitan. Tekanan sosial atau kerja juga boleh memburukkan lagi kesakitan.

Jika anda mengalami kesakitan, ia hampir selalu boleh dikurangkan. Adalah penting untuk memberitahu doktor atau jururawat yang merawat anda sebaik sahaja anda mengalami kesakitan. Lebih awal rawatan dimulakan untuk kesakitan, lebih berkesan.